Πολυλογία και σιωπή
Είναι πολύ επικίνδυνο, και γι’αυτούς ακόμη πού θεωρούνται πνευματικοί, να κρίνουν τους άλλους, πράγμα πού υπεισέρχεται ανεπαίσθητα. Και είναι το να κρίνει κανείς τους άλλους, σαν να κρίνη τον εαυτόν του και να τιμωρήται από την γλώσσα του.
Η πολυλογία είναι η καθέδρα της κενοδοξίας. Καθισμένη επάνω της, η κενοδοξία προβάλλει και διαφημίζει τον εαυτόν της. Η πολυλογία είναι σημάδι αγνωσίας, θύρα της καταλαλιάς, οδηγός στα ευτράπελα, πρόξενος της ψευδολογίας, σκορπισμός της κατανύξεως. Είναι αυτή που δημιουργεί και πού προκαλεί την ακηδία. Είναι πρόδρομος του ύπνου, απόψυξις της πνευματικής θερμότητος, αμαύρωσις της προσευχής.
Η σιωπή που ασκείται με επίγνωση και διάκριση είναι μητέρα της προσευχής, επιστροφή από την αιχμαλωσία, διαφύλαξις του θείου πυρός, επιστάτης των λογισμών, σκοπός που παρατηρεί τους εχθρούς, εχθρός της παρρησίας, σύζυγος της ησυχίας, αύξησις της πνευματικής γνώσεως, δημιουργός θείων θεωρημάτων, μυστική πνευματική πρόοδος, κρυφή πνευματική ανάβασις.
Όποιος εγνώρισε τα παραπτώματά του, εχαλιναγώγησε την γλώσσα του, ενώ ο πολύλογος δεν εγνώρισε ακόμη καθώς πρέπει τον εαυτόν του. Ο φίλος της σιωπής προσεγγίζει τον Θεόν και συνομιλώντας μυστικά μαζί Του φωτίζεται από Αυτόν. Η σιωπή του Ιησού εδημιούργησε στον Πιλάτο σεβασμό. Και η ηρεμία και η σιωπή ενός (ταπεινού) ανθρώπου καταργεί την κενόδοξη καυχησιολογία ενός άλλου.
Ο Πέτρος, επειδή ωμίλησε, έκλαυσε πικρά. Ελησμόνησε εκείνον πού είπε: «Εἶπα, φυλάξω τάς ὁδούς μου, τοῦ μή ἁμαρτάνειν μέ ἕν γλώσση μου» (Ψαλμ. λη’1). Και τον άλλον πού είπε: «Κρεῖσσον πεσεῖν ἀπό ὕψους εἷς γῆν ἤ ἀπό γλώσσης» (Σ. Σειράχ κ’ 18).
Άκουσα κάποτε έναν μοναχό, πού ήθελε να εξετάση μαζί μου το θέμα της ησυχίας, να λέγη ότι η πολυλογία οπωσδήποτε γεννάται από τις εξής αιτίες:
Ή από κακή συναναστροφή και κακή συνήθεια (αφού η γλώσσα όπως διαπαιδαγωγηθή, έτσι κατ’ ανάγκην και θα συνηθίσει) ή πάλι από κενοδοξία, πράγμα που συμβαίνει περισσότερο σε όσους έχουν πνευματικό πόλεμο, ή μερικές φορές από την γαστριμαργία. Γι’ αυτό πολλοί πολλές φορές δαμάζοντας την κοιλία δεσμεύουν με βία και την γλώσσα και την καθιστούν ανίσχυρη για πολυλογία.
Αυτός που φροντίζει για την ώρα του θανάτου του, ωλιγόστευσε τα λόγια του. Και αυτός πού απέκτησε πένθος στην ψυχή του, απέφυγε σαν φωτιά την πολυλογία.
Πολύ ολίγοι μπορούν να κρατήσουν το νερό χωρίς κάποιο φράγμα και κάποιο βοηθητικό μέσο. Ολιγώτεροι όμως είναι εκείνοι πού μπορούν να δαμάσουν ένα απύλωτο στόμα. Όποιος ενίκησε, περιέκοψε διά μιας πλήθος από κακά.
Κλίμακα, Αγίου Ιωάννη του Σιναΐτη, Λόγος περί πολυλογίας και σιωπής.